تحقیقات کافی در زمینه تأ ثیر تنبه در انضباط کلاس انجام نشده است . علت این امر آن است که تنبیه یک مسأ له اخلاقی است و پژوهشگران گرایشی به کنکاش درباره آن ندارند . بخصوص که برخی از روانشناسان مصرأ تأ ثیر تنبیه در برقراری نظم کلاس و ایجاد رفتار پسندیده را رد کرده اند . ولی برخی به تجربه ی خانواده ها اشاره کرده ، عقیده دارند همان طور که والدین از تنبیه کودکان نتیجه می گیرند ، اثر آن را می توان در تضعیف رفتار نا پسند و تقویت رفتار پسندیده مؤ ثر دانست .

قبل از اینکه مسأ له تنبیه را مورد بررسی قرار دهیم به تعریف آن می پردازیم .

" تنبیه عملی است هشدار دهنده و بیدار کننده که در مقابل رفتار نا پسند صورت می گیرد تا احتمال تکرار آن را کاهش دهد . "

تأ ثیر تنبیه از این حهت است که فرد تنبیه شده می کوشد تا از روبرو شدن با آن دوری جوید و از آن اجتناب کند . قطع عواملی که مورد علاقه و پسند فرد باشد نیز نوعی تنبیه به حساب می آید ؛ به این ترتیب که با محروم کردن دانش آموز از فعالیتهایی که آشکارا دوست دارد ، می توان رفتار نا پسند او را تضعیف نمود .

با وجد این که شواهد زیادی در دست است که نشان می دهد تنبیه برای تضعیف رفتار های نا پسند مؤ ثر است ، بسیاری از محققان از نتایج سوء آن تشویش دارند . در حالی که اثر سوء اعمال برخی از تنبیهات را در پیدایش ناراحتیهای عصبی نمی توان نا دیده گرفت ، تنبیه می تواند به گونه ای اعمال شود که اثر منفی نداشته باشد .

برای جلوگیری از پیدایش اثرات منفی ناشی از تنبیه رهنمودهای زیر را به کار برید :

1 – به ندرت تنبیه کنید .

2 – به دانش آموز بفهمانید که به خاطر چه چیز او را تنبیه کرده اید .

3 – آن دسته از رفتارهای دانش آموز را که نقطه مقابل اعمال نا پسند اوست مورد تشویق قرار دهید و تقویت کنید .

4 – در اعمال تنبیه از راههای مختلف استفاده کنید .

5 – از تنبیه بدنی به هر صورت خودداری نمایید .

6 – هر گاه دچار خشم و عصبانیت هستید اقدام به تنبیه نکنید .

7 – کودک را در حین ارتکاب عمل تنبیه کنید ، نه پس از انجام آن .

دلایلی که برای کم تنبیه کردن اقامه می شود نیاز به تشریح بیشتری دارد ، زیرا مشاهده شده است که برخی از معلمان ، دانش آموزان را به طور مکرر تنبیه می کنند .

اولأ ، معلم و یا والدینی که مکررأ کودک را تنبیه می کنند ، این عمل بتدریج اثر خود را به عنوان وسیاه ای برای اصلاح رفتار از دست می دهد ، و بتدریج کنترل او برکلاس از طریق تنبیه ضعیف می شود ، و دانش آموزان در قبال رویه او مصونیت پیدا کرده ، به خشونتهای وی عادت می کنند . معلم و یا والدینی که با خشونت عمل اقدام به تنبیه می کنند ، رفته رفته در نظر کودک فردی پرخاشگر جلوه می نمایند و رفتار آنها برای او الگو و ملاک می شود . مثلأ ، چنانچه پدری برای هر شیطنتی فرزند خود را تنبیه بدنی کند ، این باور برای او پیش می آید که او نیز به تقلید از پدر به دیگران حمله کند .

ثانیأ ، تنبیه بیش از حد ، ممکن است کودک را به خودداری از ادامه فعالیت و دوری جستن از آن بکشاند . مثلأ ، چنانچه معلم ورزشی ، دانش آموزی را به خاطر بازی ضعیف در والیبال مکررأ تنبیه و سرزنش کند ، احتمال دارد دیگر در این بازی شرکت نکند . و یا این که محصلی به خاطر مواجه شدن با تنبیه و سرزنش زیاد ، مدرسه را ترک کند و یا در صورت ترک نکردن مدرسه ، دچار حالتهای غیر عادی از قبیل حواس پرتی یا عدم تمرکز در کلاس خیالپردازی ، نا آرامی و غیره گردد و یا با دیگران زد و خورد کند .

منبع : مجله ی پیوند نیمه اول سال 1370

1 – برای رفتار مورد انتظار در کلاس قواعدی در نظر بگیرید و هر وقت لازم شد آنها را تکرار و یاد آوری کنید .

2 – به رفتارهای جزئی که در کار آموختن اخلال چندانی ایجاد نمی کند اعتنا نکنید مگر اینکه دانش آموزی مورد صدمه و آزار قرار گیرد . در این مورد دخالت لازم را به عمل در آورید .

3 – رفتارهائی که مفید و مثبت است و موجب سهولت آموختن می شود مورد ستایش و تحسین قرار دهید ، و دلیل تشویق شدن را به دانش آموزان بگویید .

مثال : " من از اینکه تو آرام کار خودت را انجام می دهی خوشم می آید " .

" دلم می خواهد همیشه همین طور کار کنی " .

دلم می خواهد همه به خوبی ( الف ) کار کنند " .

قواعد ویژه برای تبدیل رفتارهای نا پسند به رفتار های پسندیده

1 – دانش آموز را به خاطر درست نشستن تحسین کنید ( در مورد دانش آموزی که درست نمی نشیند ) .

2 – استفاده از دست برای انجام فعالیت های کلاس را ستایش و تحسین کنید . ( در مورد دانش آموزانی که دستهای خود را در دهان می کنند یا می جوند )

3 – پیروی دانش آموزان از دستور العمل های معلم را تشویق کنید .

4 – دانش آموزانی که اظهار نظر های درست و به جا می کنند تحسین کنید .

5 – قبل از شروع درس انتظارات خود را به طور مشخص بیان کنید .

مثلأ " بگویید " از شما انتظار می رود درست روی نیمکت بنشینید ، به گفته های من و فعالیت های درسی توجه کنید ، هر وقت سؤ الی داشتید درست بلند کنید و غیره " .

قواعد و دستور العمل های لازم برای معلم

یکی از اصول کلاسداری این است که قواعد و مقرراتی را برای رفتار دانش آموزان در کلاس در نظر بگیرند . با این ترتیب آ نان از انتظاراتی که معلم دارد مطلع می شوند . ولی با وضع این گونه قواعد و مقررات انتظار تغییر ناگهانی در کلاس نداشته باشید ، زیرا تنها آگاهی از کار های نهی شده الزامأ " دانش آموزان را از ارتکاب رفتار نادرست باز نمی دارد .

بهتر است مقررات وضع شده را به طور واضح و بر جسته ای روی مقوا نوشته و در کلاس نصب کنید ، به طوری که دانش آموزان نتوانند آن را پاک کنند . از دانش آموزان بخواهید که قواعد و مقررات را همراه با شما چند بار تکرار کنند و برای این منظور از رهنمود های زیر استفاده کنید .

الف – قواعد و مقررات را صریح ، روشن و کوتاه بیان کنید تا به آسانی قابل حفظ کردن باشد

ب – تعداد پنج الی شش قاعده کفایت می کند ؛ زیرا دانش آموزان نمی توانند تعداد مقررات زیادی را به خاطر بسپارند . تذکرات ویژه را بنا به مو قعیتهایی که پیش خواهد آمد بدهید .

ج – تذکرات را به صورت مثبت بیان کنید . مثلأ " به جای اینکه بگویید " با بغل دستی حرف نزنید " تذکر بدهید که " موقع درس آرام و ساکت بنشینید " . زیرا هدف آن است که اعمال مثبت تقویت شود .

د – قواعد و مقررات را هر چند وقت یکبار در کلاس یاد آور شوید و منتظر نباشید تا کسی خلاف رفتار کند و آنگاه تذکر بدهید .

و – کوشش کنید که رفتار دانش آموزان را در زمینه مقرراتی که وضع کرده اید تغییر دهید و تا هنگامی که به این هدف نرسیده اید مقررات جدیدی وضع نکنید .

نادیده گرفتن رفتارهای ناپسند در کلاس

یکی دیگر از فنون تغییر رفتارهای نا پسند این است که آنها را نادیده بگیرند . رعایت نادیده انگاشتن رفتار نا درست دانش آموزان در کلاس قدری مشکل است . معمولأ معلمان به جای نادیده گرفتن ، تذکراتی از این قبیل به دانش آموزان می دهند :

-         محمد ، قرار بر این بود که تو کار خودت را انجام دهی .

-         محسن ، ممکن است بغل دستی خودت را اذیت نکنی .

-         کامران ، از اول زنگ تا حالا به جای این که درس گوش بدهی از پنجره بیرون را نگاه می کردی .

-         رضا ، می توانی دستت را از روی شانه بابک برداری .

-         مجید ،  ممکن است سر جایت بنشینی و کار خودت را انجام بدهی .

برخی از رفتار هائی که باید نادیده گرفته شوند از نوع حرکتی هستند . مانند بلند شدن از جا و ایستادن ، جا بجا شدن ، راه رفتن در کلاس و حرکت دادن میز و صندلی و یا نیمکت ، بد نشستن و غیره . رفتار هایی که با ایجاد سر و صدا و حرف زدن همراه است عبارتند از : حرف زدن به هنگامی که ممنوع اعلام شده است ، بدون اجازه به سؤال پاسخ دادن ، اظهار نظر بی مورد صدا زدن اسم معلم برای جلب توجه ، و صداهایی از قبیل خنده ، گریه ، سوت زدن ، سرفه و عطسه ، دهن دره ، زدن مداد روی میز ، برداشتن چیز های دیگران – مزاحم شدن و غیره .

استفاده از تحسین و توجه به دانش آموز برای کاهش رفتار های ناپسند در کلاس

مطالعات انجام شده تأ ثیر تحسین کردن دانش آموز به وسیله معلم ، توجه به او ، نز دیکی و صمیمی بودن با وی و عواملی از این قبیل را در کاهش رفتار های نا پسند و تقویت رفتا رهای پسندیده ، به ثبوت می رساند . معمولأ معامان به رفتار پسندیده دانش آموزان توجهی ندارند و فقط هر گاه رفتار نادرستی از آنان سر بزند تذ کر می دهند ، ولی بهتر آن است که رفتار خوب دانش آموز مورد تحسین و تقویت قرار گیرد .

توجه به دانش آموز در هر شکلی که باشد در صورتی تأ ثیر مثبت دارد که با کاهش عواملی که موجب ناراحتی او می شود همراه یاشد . به این ترتیب ، تأ ثیراتی که احتمالأ با توجه کردن در ذهن دکودک باقی می ماند ، رفته رفته رفتارهای پسندیده ی او تقویت می شود .

هر گاه دانش آموز کار خود را درست انجام دهد و رفتارش پسندیده باشد ، با لبخند رضایت بخش و با تحسین او را تشویق کنید . یافتن رفتار های پسندیده در کودکان کژ رفتار ، در روز های اول اهمیت فراوانی دارد . حتی اگر دانش آموزی دقیقه ای قبل ، مثلأ ، به معلم گچ پرتاب کرده باشد ولی اکنون مشغول انجام تکلیف درسی خود است ، باید این کار او را تشویق کنید . این عمل ممکن داست موجب شرمساری او گردد و از پرتاب مجدد گچ یا شیء دیگری به طرف معلم خود داری کند .

به طور کلی ، اظهارات تحسین آمیز معلم برای دانش آموز اهمیت زیادی دارد . ولی ، گاهی اوقات مدتی طول می کشد تا تحسین اثر خود را در کودک باقی گذارد . استمرار در تشویق دانش آموز به خوب بودن و تعریف و تحسین کردن او به برقراری انضباط در کلاس کمک می کند .

عمدتأ ، رفتار هائی از قبیل خوب درس خواندن ، کار های مفید اجتماعی و پیروی از مقررات را مورد تحسین قرار دهید ، بویژه ، در مواردی که دانش آموز مشغول انجام کار فردی خود است ، به موقع دست بلند می کند ، به سؤال جواب می دهد ، به دستور العملها توجه می کند ، در جای خود مطالعه می کند و یا شلوغ نمی کند ، او را تشویق کنید . سعی کنید در تحسین و تشویق تنوع ایجاد نمایید و هر بار به شکل تازه ای دانش آموز را تشویق کنید .

از گوشه و کنایه و طعنه زدن به دانش آموز خودداری کنید . به هنگام تحسین چهره ی شادو خندان داشته باشید . ممکن است در مراحل اولیه این احساس به شما دست دهد که بیش از حد تشویق آمیز عمل می کنید ، ولی با گذشت زمان و به تدریج این احساس از میان می رود . اگر گفتار تحسین آمیز شما در کلاس اخلال ایجاد می کند " مثلأ " سکوت را بر هم می رند با ایما و اشاره تشویق کنید . به همه ی دانش آموزان سر بزنید و هر فردی را که کارش خوب با شد به نحوی تشویق کنید . تجربه نشان داده است که تحسین های آهسته همراه با رفتار دوستانه تأ ثیر فراوانی دارد .

بنا بر آنچه گذشت ، قاعده کلی این است که رفتار هائی را که موجب تسهیل یاد گیری می شود تحسین کنید و مورد توجه قرار دهید . بهتر است به دانش آموز علت تشویق او را بگویید .

تحقیقات و بررسی ها یی که در زمینه فنون فوق انجام شده نشان می دهد که :

الف – وضع قوانین و مقررات انضباطی به تنهایی موجب انضباط در کلاس نمی شود .

ب – نادیده گرفتن رفتار های نا درست نیز به تنهایی کافی نیست .

ج – آمیزهای از وضع مقررات انضباطی نادیده انگاشتن رفتار های نا درست و تحسین کردن اعمال پسندیده فوق العاده مؤثر می باشد .

د – در این میان تحسین رفتار پسندیده بیشترین تأ ثیر را در ایجاد و تقویت این گونه  رفتارها دارد .

تاریخ تعلیم و تربیت نشان می دهد که کودکان همیشه دچار مشکلات عاطفی و رفتاری بوده اند . سابقأ چنین کودکانی را شرور ، خطا کار ، سر کش ، اصلاح ناپذیر ، بی ثبات ، ناسازگار و غیره می نا میدند .

در آثار ادبی کشور ما به نمونه هائی از مشکلات تربیتی کودکان اشاره شده است . سعدی در باب هفتم گلستان می گوید :

یکی را از وزرا پسری کودن بود ، پیش یکی از دانشمندان فرستاد که مرین را تربیتی میکن مگر عاقل شود . روزگاری تعلیم کردش و مؤ ثر نبود . پیش پدرش کس فرستاد که این عاقل نمی شود و مرا دیوانه کرد .

همچنین در همان باب در حکایتی دیگر آورده است :

" یکی از فضلا تعلیم ملک زادهای همی داد و ضرب بی محابا زدی وز جربی قیاس کردی ، باری پسر از بی طا قتی شکایت پیش پدر برد و جامه از تن دردمند بر داشت ، پدر را دل به هم برآمد ... " 

در زمان حاضر که تعلیم و تربیت کودکان به صورت مدرسه ای و در کلاس های پر جمعیت انجام می شود ، یکی از متداولترین مسائلی که معلمان با آن رو برو هستند مسأ له ی کلاسداری و اصلاح مشکلات رفتاری دانش آموزان است . چنانچه کلاس درس با اصول و قوائد صحیح اداره نشود چه بسا که با اعمال رویه ها و شیوه های نا درست اثرات نا مطلوب و جبران ناپذیری در نتیجه ی کار معلم باقی گذارد . بنابراین ضرورت ، در این مقاله به پاره ای اصول و قوائد شناخته شده ی کلاسداری می پردازیم .

انواع رفتار هائی که نظم کلاس را بر هم می زند :

در بررسی ها ئی که به منظور مطالعه رفتارهای نادرست در مدارس ابتدائی انجام شده است ، انواع رفتار های زیر که موجب بر هم خوردن نظم کلاس و در نتیجه اخلال در آموختن می شود مشخص گردیده است :

الف – رفتارهای حرکتی مانند : بلند شدن از جای خود – ایستادن – دویدن – جستن – راه رفتن در کلاس – روی میز رفتن – جابجا کردن میز و نیمکت و غیره .

ب – رفتارهائی که موجب تولید صدا می شود :

تولید صدا با کوبیدن مداد و غیره روی میز و اشیاء دیگر – تولید صدا با دست – تولید صدا با پا مانند کوبیدن پا به زمین – تولید صدا با کاغذ – انداختن اشیاء و نظایر آن .

ج – رفتارهای تهاجمی :

قاپیدن اشیاء ( کتاب – قلم – ورقه و غیره ) از دیگران – انداختن کتاب بغل دستی – نابود کردن اشیای دیگران – مشت زدن – با پا زدن – هل دادن – نیشگان گرفتن – سیلی زدن – با اشیاء زدن – پرت کردن اشیاء به دیگران – کشیدن مو – چنگ زدن به صورت .

د – رفتارهای مربوط به تغییر جهت :

بر گر داندن سر برای نگاه کردن به دیگران – نشان دادن اشیاء به دیگران – توجه به بغل دستی .

و – اظهارات نا بجا :

بی اجازه ی معلم جواب دادن – اظهار نظر کردن بدون این که سؤ ال شده باشد – صدا کردن معلم – گریه کردن – جیغ کشیدن – بلند خندیدن – بلند سرفه کردن .

ن – صحبت کردن :

گفتگو با دیگران به هنگامی که معلم خواسته است سکوت برقرار باشد .

ز – بی اعتنائی

توجه نکردن به سؤال یا دستور معلم – انجام کاری متفاوت با آنچه از او خواسته شده است – بازی کردن با مداد، گچ و غیره به جای انجام تکالیف درسی .

ح – وضعیت های نادرست بدنی :

درست ننشستن مانند روی پا نشستن – ایستادن روی نیمکت به جای نشستن – کج نشستن .

ط – جویدن :

مانند جویدن انگشت ، مداد و غیره .

ی – رفتار قدرت طلبانه :

بلند خواندن کتاب برای خود و یا دیگران – تقلید نقش معلم .

چگونه می توان شاگردان را به اندیشیدن وا داشت ؟

اگر بخواهیم دانش آموزان را وادار به اندیشیدن کنیم این تنها کفایت نمی کند که به آنها دستور دهیم بیا ندیشند . ابتدا برای اندیشیدن باید کنجکاوی آنها را بر انگیزیم . تا دانش آموزی با مشکلی رو به رو نشود فکر نخواهد کرد . و تا به چیزی راغب و علاقه مند نباشد درباره آن اندیشه نخواهد کرد.

نخستین گام برای وادار کردن دانش آموزان به اندیشیدن این است که به آنان  مسأ له ای دهیم که مایل به حل آن باشند و در ضمن برای علاقه مند ساختن آنان به مسأ له ای راهی بیابیم . آن گاه دانش آموزان فکر می کنند و مسأ له را با اندیشه طرح ریزی کرده و به کمک نشانه ها به حل آن اقدام می نمایند .

نشانه چیست ؟

نشانه چیزی است که نمودار چیز دیگری است . صورت ذهنی شهر شما نمودار تصویر شهری است که در آن زندگی می کنید . نشانه هائی که به هنگام اندیشیدن به کار می بریم یا صورت های ذهنی یا واژه ها هستند .

دانش آموزان خردسال بیشتر با صورت های ذهنی می اندیشند و به تدریج که معلومات لغوی آنها افزایش پیدا می کند نیروی اندیشیدن آنان بهتر خواهد شد .

در مورد حل مسائل ساده ممکن است با استفاده از صورت های ذهنی بتوانیم مشکلات خود را حل کنیم اما در خصوص مسائل و موضوعات مجرد و ذهنی نمی توان این کار را انجام داد مگر آن که از این موارد مفاهیمی در ذهن داشته باشیم .

ایجاد مفاهیم بستگی به کاربرد واژه ها دارند . با آموختن واژه ها و الفاظ معنی دار می توانیم وسائل اندیشیدن را برای دانش آموزان مهیا کنیم .

هنگام فکر کردن در ذهن ما چه می گذرد ؟

نخستین مرحله برای اندیشیدن علاقه و میل به حل مسأ له است . وقتی توجه ما به حل مسأ له ای معطوف شد افکاری مربوط به حل آن مسأله به ذهن ما رو آور می شود . به عنوان نمونه در بررسی این مسأ له که چرا ساعت از کار افتاده ، این اندیشه ها به ذهن ما وارد می شوند :

الف – شاید ساعت کوک نشده باشد .

ب – شاید ساعت خراب شده باشد .

این حدسها بدون آن که بدانیم کدام راه حل درست مسأ اه است فرضیات نامیده می شوند .

هنگامی که فرضیه ساخته شد باید نتیجه قیاسی از آن گرفت . نتایج قیاسی در مورد مسأله بالا چنین است :

الف – اگر ساعت کوک نشده باشد باید کوک کردن باعث کار کردن ساعت شود .

ب – اگر ساعت خراب باشد کوک کردن مشکلی را حل نخواهد کرد .

مرحله آخر در حل مسأله آزمون فرضیه ها است . که دو راه موجود است . یک راه اقدام به عمل است ساعت را کوک می کنیم و می بینیم که چه پیش خواهد آمد . راه دیگر جستجو در ذهن برای یافتن وسیله ای است که فرضیه ما را تأ یید کند . برای مثال ممکن است متوجه شویم که شب گذشته ساعت را کوک نکرده ایم . در این جا پیش از انجام هر گونه عملی از راه اندیشیدن مسأله را حل کرده ایم . در مورد مسأله مطرح شده شاید بیش از چند دقیقه از وقت ما گرفته نشود . اما در مورد مسائل دشوار ممکن است پیش از رسیدن به راه حل روز ها و ماهها وقت ما گرفته شود . در برخورد با این گونه مسائل بهتر است مدتی آن را رها کنیم . ممکن است پس از زمانی قسمت نیمه آگاه ذهن جواب صحیح مسأ له را به ما بدهد . این امر همیشه صادق نیست و زمانی رخ می دهد که حل مسأ له ممکن باشد و قبلأ هم از روی آگاهی  کامل در خصوص مسأ له فکر شده باشد .

چگونه می توان به دانش آموزان در ایجاد فکر خلاق یاری کرد ؟

نه تنها باید به آنان فرصت فکر کردن داد بلکه باید به آنان بیاموزیم چگونه درباره ی موضوعی فکر کنند و معلومات لازم را به دست آورند . روش های صحیح مطالعه و کسب اطلاعات را به آنان تذکر دهیم و فهرستی از پرسشهای مربوط به آن موضوع همراه با منابع و ما خذ  فراهم آوریم . هر اندازه که دانش آموز مطالب بیشتری درباره موضوعی که می اندیشد بداند برای رسیدن به نتیجه درست امکان بیشتری خواهد داشت .

رسیدن به نتیجه درست تنها به داشتن معلومات بستگی ندارد . شیوه بکار بردن آن معلومات نیز حائز اهمیت است . برای نتیجه گیری از راه استدلال دو روش ارائه می شود .

1 – روش استقراء : این روش عبارت از استنتاج کردن از تعدادی نمونه یا مثال است . ( حکم کلی کردن ) برای مثال دختری که متوجه می شود  هر وقت تخم مرغی را 8 دقیقه بجوشاند سفت می شو د و این کار را چند بار انجام داده باشد نتیجه می گیرد برای سفت شدن تخم مرغ جوشاندن به مدت 8 دقیقه کافی است .

گاهی استدلال استقرائی نادرست هم خواهد بود . اگر چند زن به شکلات علاقه داشته باشند نتیجه  بگیریم که همه زنها به شکلات علاقه دارند . استنتاج نادرست است و بدون دلیل کافی حکم کلی صادر شده .

2 – روش قیاسی : بکار بستن یک اصل کلی در مورد یک وضع خاص .

به عنوان مثال شاگردانی که درس نمی خوانند در امتحانات مردود می شوند . هر گاه به دانش آموزی برخورد نماییم که هیچ گونه فعالیتی در مورد درس خود انجام نمی دهد نتیجه بگیریم که او در امتحانات مردود خواهد شد .

استدلال های قیاسی ممکن است از دو راه به نتیجه نادرست بیانجامد .

الف – هنگامی که اصل بنیادی نادرست باشد . مثلأ اگر بگوییم در زبان انگلیسی تمام کلمات در هنگام جمع بستن اس می گیرند و در موقع بکار گیری این اصل برای تمام کلمات اضافه کنیم می بینیم که کاری اشتباه صورت گرفت چرا؟ چون اصلی را که مورد استفاده قرار دادهایم از آغاز جنبه کلی نداشته و دارای استثناء هم بوده است .

ب – قاعده یا اصل درست است اما ما آن را غلط بکار ببریم . به عنوان مثال ما قبول داریم که دانش آموزانی که درس نمی خوانند در امتحانات مردود خواهند شد . اما اگر از مردود شدن دانش آموزی نتیجه گیری کنید که او درس نخوانده است استدلال نادرست خواهد بود . شاید کم هوشی ، بیماری و یا دلایل دیگری موجب مردود شدن او شده باشد .

با توجه به مطا لب یاد شده روشن کردیم که چرا گاهی ما به نتایج نادرست می رسیم . که عبارت بودند از :

1 – استنتاج بر اساس دلایل بسیار کم .

2 – قیاس از اصل غلط باشد .

3 – کاربرد قاعده اصلی . دلایل دیگری نیز می توان ارائه داد .

4 – تنبلی : گاهی بدون اینکه خود در صدد تحقیق باشیم یا سعی داشته باشیم درستی یا نادرستی حرف دیگران را بیازمائیم مبادرت به قبول گفته های نادرست دیگران می کنیم .

5 – تلقین پذیری : هر اندازه بیشتر تلقین پذیر باشیم و هر قدر بیشتر گفته های دیگران را بپذیریم کمتر در پی اثبات و تحقیق گفته ها و شنیده ها خواهیم بود .

6 – مقاومت عاطفی : گاهی نیز به دلیل آنکه نمی خواهیم به نتیجه درست برسیم غلط استنتاج می کنیم . یک نمونه از مقاومت عاطفی را فکر مشتاق می نامند . به این معنی که چیزی را نتیجه می گیریم که بیشتر می پسندیم و از بررسی نتایج  احتمالی دیگر سر باز می زنیم .

نمونه این طرز فکر را می توان در مورد شنا گر پر علاقه ای مشاهده کرد که برای حفظ سلامت او را از شنا منع می کنند اما او وقتی به کنار دریا می رود دلیل می آورد که یک بار شنا کردن احتمال خطری ندارد .

نمونه دیگر مقاومت عاطفی در پیشداوری دیده می شود . تعصب یا پیشداوری شیوه رفتار نسبت به کسی یا چیزی است و به دلایل زیر نا معقول .

الف – کسی که پیشداوری می کند بی مطالعه به زبان گروهی اظهار عقیده می کند و بدون آنکه اطلاعات خود را بر پایه  اطلاعات درست و کافی بنا کند در مورد آنان رأی بیجا و ناروا صادر می کند .

ب – کسی که تعصب دارد و پیشداوری می کند بعد از اظهار مخالفت رضایت عاطفی بدست می آورد . بنابراین از دلیل روگردان است .

نمونه دیگری از مقاومت عاطفی دلیل تراشی است . دلیل تراشی به معنی آوردن دلایل نادرست برای اعمال یا گفتاری است که از ما سر زده . آدمی تا در مورد امری احساس خطا و شرمساری نکند به دلیل تراشی متوسل نمی شود . معلمی که درس خود را آماده نکرده و ناچار شاگردان را وادار به روخوانی کتاب درسی می کند ، او از این بابت احساس گناه و تقصیر می کند ولی برای خود دلیل تراشی کرده و می گوید که قرائت برای شاگردان خوب است .

چگونه کمک کنیم تا دانش آموزان قدرت استدلال پیدا کنند .

1 – به دانش آموزان مسائلی متناسب با رشد و تجربه آنان داده شود .

2 – به شاگردان یاری شود تا درباره موضوعاتی که فکر می کنند مفاهیم و تصورات روشن بدست آورند .

3 – از توضیح و تفسیر زیاد خود داری شود .

4 – از شاگردان بپرسیم چگونه نتیجه گیری می کنند ؟ در صورت لزوم با روش سقراطی آنانرا یاری کنیم تا از روی دلیل به اشتباهات خود پی ببرند .

5 – شاگردان تشویق شوند تا پیوسته از نتایج کار خود و دیگران جویا شوند .

6 – به دانش آموزان بزرگتر اشتباهاتی را که اغلب مردم در  استدلال مرتکب می شوند تذکر داده شود و در ضمن آنان را از تأ ثیر هیجانات در تفکر بر حذر دارید .

7 – اگر دانش آموزان دارای اندیشه روشن نباشند امکان آن می باشد که نتوانند از روی خردمندی عمل کنند . روشن اندیشی به روش های زیر بر اعمال ما اثر می گذارد .

الف – به ما کمک میکند که در راه آنچه می خواهیم بدست آوریم چه گامهائی برداریم .

ب – در انتخاب به ما یاری می دهد .

ج – گاهی اوقات باعث می شود که نقشه های خود را به صورت بهتری در آوریم .

در خاتمه تذکر این نکته ضروری است : برای پی بردن به نتایج اعما ل ، استدلال ما را یازی می کند . اما اگر اندیشه این نتایج ، هیجانی در ما بر نیا نگیزد امکان تغییر عقیده ممکن است وجود نداشته باشد .

ما برانگیخته رغبت ها و آرزوهای خود هستیم . رغبت ها آنچنان که زیر تأ ثیر هیجانات واقع می شوند از نیروی عقل پیروی نمی کنند . بنابراین برای تغییر نظر باید آنچنان استدلا لات عمل شوند که هیجانها بر انگیخته شوند .

منبع  مجله ی پیوند  مجموعه نیمه دوم سال 1369

افراد گیاه خوار سالمتر از افراد گوشتخوار هستند .

تحقیقات و آزمایش های علمی بر روی افراد گیاه خوار در آلمان به وضوح ثابت کرده است که سلامتی این افراد به مراتب بیشتر از افرادی است که در تغذیه ی خود از گوشت استفاده می کنند .

وزارت تحقیق و تکنولوژی آلمان در بن اعلام کرد اداره بهداری آلمان در سال 1985 آزمایشاتی را برای بررسی آثار گیاه خواری بر کاهش بیماری های قلبی و گردش خون آغاز کرد که نتیجه آن اخیرأ منتشر شده است .

این تحقیقات نشان داده است رژیمهای غذائی با گوشت کمتر و مواد غذائی که در روده سخت تر هضم می شود برای سلامتی انسان و مبتلا نشدن به بیماری ها مؤثر است .

محققین آلمانی می گویند که عقاید مردم مبنی بر اینکه مصرف روزانه گوشت ضامن سلامتی است صحت ندارد و باید تصحیح شود .

در این آزمایش ها 372 گیاه خوار / 209 زن و 163 مرد / به مدت شش ماه مورد معاینات مرتب پزشکی قرار گرفتند . اغلب این افراد گوشت نمی خوردند ولی از محصولات حیوانی مانند تخم مرغ ، شیر ، کره و پنیر در تغذیه خود استفاده می کردند .

دستگاه مخابره تصاویر رنگی

یک کمپانی ژاپنی اعلام کرد که مؤفق شده برای اولین بار یک دستگاه فاکسی مایل رومیزی که قادر به مخابره یک تصویر رنگی از نقطه ای به نقطه دیگر است بسازد .

به گفته مقامات کمپانی مذکور این اولین بار است که چنین دستگاهی برای استفاده عموم ساخته می شود . در حال حاضر روزنامه های ژاپن با استفاده از دستگاه های فاکسی مایل بزرگ و گران قیمت  صفحات رنگی روزنامه را به شعبه های خود در شهر های مختلف مخابره می کنند . با فاکسی مایل جدید می توان تصویر رنگی را که به اندازه یک صفحه معمولی ماشین تایپ باشد با استفاده از یک خط تلفن معمولی در عرض سه دقیقه از نقطه ای به نقطه دیگر مخابره کرد و در صورتی که از خطوط دیجیتالی ارتباطی استفاده شود این مدت مخابره به 20 ثانیه کاهش خواهد یافت .

کوچکترین تلفن جیبی جهان

کوچکترین دستگاه تلفن جهان به وزن 300 گرم و با ابعاد 6 در 6 سانتی متر در سو ئیس ساخته شد . این تلفن دارای توانائی خوبی است و 99 حافظه دارد .

کوچکترین تلفن جهان دارای پوشش مکعبی است که به راحتی در جیب جا می گیرد . بنا به گزارش رسانه های ایتالیا تلفن مذکور توانائی مشخص کردن شماره فرد تلفن کننده را دارد ضمنأ در آن یک سیستم دزد گیر نیز نصب شده است .

منبع : مجله پیوند  نیمه اول سال 1369